Tekst: Hans Peeters
Begin maart slaat het voorjaar toe en bruist het Friese boerenland van het vogelleven. Kieviten buitelen over elkaar heen, grutto’s roepen fanatiek hun eigen naam en gracieuze kluten maken elkaar het hof. De natuur ademt lente en romantiek uit.
Toegegeven, vroeger was dit het normale beeld in onze Nederlandse polders. Tegenwoordig moet je op zoek naar zulke plekken. De Greidhoeke, gelegen tussen de Elfsteden Sneek, Bolsward, Franeker en Leeuwarden is zo’n weidevogel-eldorado pur sang!
Eerste kievitsei
Niks mooiers dan in het vroege voorjaar voor dag en dauw op pad te gaan en getuige te zijn van de weidevogelliefde. Stilletjes sluipen we de camping af om niemand te wekken en volgen achter de kerk het wandelpad tussen de weilanden door. Meteen al horen we de klagende roep van een kievit ‘kie-wi – kie-wi’.
Als we met de verrekijker het weiland afspeuren verraadt de hoog opgestoken kuif de goed gecamoufleerde eigenaar. Waarschijnlijk broedt zijn eega in de buurt haar vier groen gespikkelde eieren uit. We laten ons niet verleiden en blijven op het pad om de vogels niet te verstoren. Vroeger was het zoeken en rapen van kievitseieren een nationale sport in Friesland. Tegenwoordig zetten natuurliefhebbers zich fanatiek in om vogels en nesten te beschermen.
Onze weidevogels hebben het momenteel zwaar te verduren. Door intensieve landbouw, ontwatering en stadsuitbreidingen zijn al veel geschikte gebieden verloren gegaan. Gelukkig houden steeds meer boeren rekening met de behoeften van de weidevogels. Samen met vogel- en natuurbeschermingsorganisaties zetten zij zich in om de zo typisch Hollandse polderbewoners te behouden.
Afscheidskus
De volgende ochtend fietsen we naar de vogelkijkhut van natuurreservaat Skrok nabij Wommels. Zachtjes gaan we naar binnen en gluren voorzichtig door een van de kijkgaten. We houden de adem in. Vlak voor ons staat een groepje kemphanen met de poten in het water. De bonte kragen van de mannetjes moeten nog op kleur komen. Kemphanen zijn echte lange-afstandstrekkers.
De vogels voor ons zijn onderweg vanuit Afrika naar ergens in Polen of Rusland. Ze rusten en eten hier enkele dagen voordat ze weer verder gaan. In het ondiepe water waden enkele kluten. Gracieuze witzwarte vogels met een opvallend omhoog gebogen snavel. Daarmee maaien ze door het water en vangen visjes en kreeftjes.
Een vrouwtje staat stil als een standbeeld, terwijl een mannetje water over haar heen sprenkelt. Zijn manier van hofmakerij. Hij vliegt op haar rug voor de paring, die slechts enkele seconden duurt. Als afscheid wrijven de vogels even met de snavels tegen elkaar, alsof ze elkaar met een innige kus vaarwel zeggen.
Visje als bruidsboeket
Op een klein strandje voor de hut is het een drukte van jewelste. Watersnippen met hun exorbitant lange snavel en tureluurs met rode poten zoeken naar wormpjes in het slik. Een slobeend poetst zijn verenpak en een kleurrijke bergeend schuift op zijn buik door de modder. Tussen het gras priemt een felgeel oog van een kuifeend argwanend in onze richting.
Grutto’s maken van de gelegenheid gebruik om een dagelijks bad te nemen en de veren te poetsen. Sierlijke visdiefvrouwtjes drentelen op het strandje zenuwachtig heen en weer. Zodra een mannetje overvliegt steken ze enthousiast hun snavel de lucht in. Hij brengt een pas gevangen visje mee en overhandigt dit met veel omhaal aan een van de uitverkorenen.
Met dit ‘bruidsboeket’ hoopt hij haar te paaien, zodat ze bereid is met hem te paren. We zijn getuige van dit opwindende schouwspel, dat zich pal voor onze neus afspeelt.
Kijktip
Onze nationale vogel is de grutto. Met zijn extreem lange snavel en poten is het de meest kenmerkende weidevogel van ons land. Zijn verenpak varieert in diverse tinten bruin en de vogel verraadt zijn aanwezigheid met zijn luide roep ‘grieto-grieto-grieto’. Nederland is nog steeds het belangrijkste land voor grutto’s in Europa.
Zo’n 50 procent van alle grutto’s in de wereld broedt bij ons. Helaas kelderen hun aantallen al jaren. Habitatverlies en intensieve landbouw zijn de belangrijkste oorzaken. Clubs als Vogelbescherming, Natuurmonumenten en It Fryske Gea zetten zich met man en macht in om de soort te behouden.
Ook particuliere boeren dragen hun steentje bij. Zo heeft boer Murk Nijdam in Wommels zijn hele bedrijfsvoering aangepast op de behoeften van de grutto. Resultaat is dat er maar liefst 80 paren op zijn land broeden. Meer info vind je op reddeweidevogel.nl.
Campings
Elk voorjaar kamperen we op camping De Finne in het pittoreske dorpje Reahus. Met zijn vijftig staanplaatsen een kleine camping, te midden van vogelrijke weilanden. Gelegen aan de oever van de Franekervaart, zodat je vanaf de camping je hengel in het water kunt gooien. De vaart leent zich ook voor een boottochtje door het groene Friese land. De camping is geopend van eind maart tot begin oktober. Kijk op campingdefinne.nl of voor andere campings eurocampings.nl
Meer natuur- en kampeerinspiratie!
Ben je benieuwd welke Nederlandse of andere natuurgebieden je volgens vogelaar Hans Peeters nog meer aan moet doen? Lees dan ook de andere artikelen in de rubriek Nederland in 4 seizoenen die eerder zijn verschenen op deze website.