Iedereen kent Toscane. Maar wat is eigenlijk Tuscia? De naam staat voor een historisch gebied dat zich uitstrekt over een klein, zuidelijk deel van Toscane en delen van Umbrië en Lazio. Het gebied bestrijkt de Tyrreense kust, het natuurgebied Maremma en de beboste berglandschappen rond de gedoofde vulkanen Monte Vulsini, Sabatini en Cimini. Hier vind je wilde natuur met ravijnen die miljoenen jaren geleden door vulkanische activiteit zijn ontstaan. Maar bovenal beland je hier in de sporen van de oude Etrusken. Grotten, ravijnen en oude tempels maken Tuscia tot een groot avontuur.
Fascinerende cultuur
De naam van de regio komt van de term Tusci (Etrusken) de vroegere bewoners van dit gebied. Zij leefden tussen 800 en 350 v. Chr. in Midden-Italië. Daarna versmolt hun cultuur met die van de Romeinen. Ze waren sterk ontwikkeld, zo was de rol van de vrouw voor deze tijd erg geëmancipeerd. Maar ze waren ook vooruitstrevend in kunst en muziek en hadden een eigen taal en schrift, dat je van rechts naar links las.
Ze hadden economische en culturele contacten met andere mediterrane landen en verbouwden olijven, wijn en graan, fokten paarden, runderen en schapen en stichtten steden met verharde wegen, watervoorziening en riolering. Historici zijn gefascineerd door de Etrusken. Hun geografische wortels en manier van leven roepen nog steeds veel vragen op.
Lago di Bolsena ligt in het hart van Tuscia. De oevers en stranden met zwart lavazand zijn nauwelijks bebouwd. Zijn ronde vorm dankt het meer aan een voormalige krater die 300.000 jaar geleden ontstond door een vulkaanuitbarsting en het instorten van ondergrondse magmakamers.
Kamperen aan het Bolsenameer
Voor kampeerders zijn de campings rond het Bolsenameer een perfecte startlocatie om het land van de Etrusken te ontdekken. Onze favoriete plek is de knusse familiecamping La Grata aan de noordoostelijke oever. Als je op zoek bent naar rust en natuur zit je hier goed, en ook de hond mag mee. Maar als je meer van cafés, restaurants en levendige promenades houdt, dan zijn de plaatsjes Bolsena, Marta of Capodimonte een goede keuze.
Een historisch goed onderlegde campinggast vertelde ons dat er overblijfselen van de Etruskische cultuur zijn gevonden op de kleine eilandjes in het meer. Blijkbaar gebruikten ze het meer niet alleen om te vissen. Zo voerden de Etrusken hun doden met boten naar een volgend leven.
Het Bolsenameer biedt rust en zwemplezier, maar Tuscia heeft zoveel meer dat je niet lang in je campingstoel zult blijven zitten. Ten westen van het meer liggen de dorpen Sorano, Sovana und Pitigliano. Paden door diepe kloven leiden je in dit Etruskische wandelparadijs door de prachtige natuur. Deze routes zijn meer dan 2500 jaar geleden aangelegd door de Etrusken en werden daarna door de Romeinen en andere beschavingen gebruikt als handelsroute.
Kloof-wandelen
Door de eeuwen heen zijn de paden steeds dieper uitgesleten in het zachte, vulkanische tufsteen. Wandelen is hier een unieke ervaring en er is keuze uit een groot aantal routes. Een van de meeste indrukwekkende is de Via Cava di San Rocco. Deze is vanaf Sorano bewegwijzerd. Ook de Via Cava di San Giuseppe onder Pitigliano, dat op een tufsteenplateau ligt, is een wandeling waard.
Sorano vormt samen met buurdorp Sovana en de grottenstad Vitozza het archeologisch park Città del Tufo. Hoogtepunt hier zijn de Etruskische tempelgraven bij Sovana. Het indrukwekkende tempelcomplex van Ildebranda en grafkamers versierd met demonen, sirenen en andere mythische wezens, die een belangrijke rol speelden in het geloof van de Etrusken, wachten op je.
Terug op de camping aan het Bolsenameer plannen we voor de komende dagen een route in tegenovergestelde richting. In het oosten ligt Bomarzo, vooral bekend door zijn Sacro Bosco (heilige bos), ook wel Parco dei Mostri (park van de monsters) genoemd. Een bezoek aan deze bijzondere tuin met fantastische sculpturen is een aanrader. Bomarzo zelf en de bossen omheen zijn heel bijzonder. Misschien is deze plek zelfs de meest opwindende plaats in Italië die we ooit bezocht hebben.
Ontspannen
Tuscia heeft een groot aantal thermale bronnen, die erg populair waren bij de Etrusken en de Romeinen. De monumentale Terme dei Papi is een goede plek om te ontspannen na een excursie of een uitstapje in het mooie Viterbo. Het zwavelhoudend hyperthermaal water komt rechtstreeks uit de bron in het stomende buitenzwembad van 58 graden Celsius ( op dinsdag gesloten). De rest van de week zijn de openingstijden tussen 9.00 en 19.00 uur. En op zaterdag kan je tot 1.00 uur ’s nachts genieten van het thermale bad.
Mysterieuze piramide
Verborgen op steile boshellingen staat een piramide, uitgehouwen uit een enorm vulkanisch gesteente door de Etrusken en vermoedelijk gebruikt als preeksteen en offeraltaar. Het leidde lange tijd een vergeten bestaan, verborgen onder mos en klimplanten, totdat boer Salvatore Fosci het in 2008 ontdekte. Door verhalen van zijn vader vond hij de weg naar de piramide.
Uit respect voor deze plek en uit liefde voor de natuur begon hij aan het herstel van de plek, met alleen eenvoudig handgereedschap. Er kwam geen kettingzaag of machine aan te pas om de overblijfselen weer bloot te leggen. Sindsdien is de piramide van Bomarzo alom bekend in Italië en kan deze mysterieuze plek rekenen op veel belangstelling van media en toeristen. Inmiddels worden er ook rondleidingen aangeboden.
L’Etrusca Bistrot, in het historische centrum van Bomarzo, is een aanrader om daarna te gaan eten. Hier kun je genieten van typisch regionale gerechten en het prachtige uitzicht over het Tiber-dal. Wij genoten van fruitige witte wijn uit Bomarzo en truffelgnocchi met knapperig spek en wilde asperges. Wij zijn klaar voor nog meer ontdekkingen in het land van de Etrusken!