Zo’n vijftig kilometer ten zuidwesten van Leipzig ligt Duitslands meest noordelijke wijngebied. Op 51 graden noorderbreedte kan dat nooit wat zijn, is je eerste gedachte. Hoe noordelijker druiven moeten groeien, hoe lastiger is het klimaat om daar goede wijn van te kunnen maken.
Maar soms lukt dat. Hier is niet het klimaat, maar de kalkstenen bodem het geheim van dit wijngebied. Die kalksteen zit vol met mergel, leem, zandsteen en klei. Daar houden klassieke druivenrassen als Riesling en Silvaner wel van. En volgens ons proeflokaal in de regio-hoofdstad Freyburg hadden de Romeinen dat ook al door.
Naar de wijnautomaat
We gaan naar de Duitse deelstaat Saksen-Anhalt, waar Freyburg het centrum is van de Saale-Unstrut wijncultuur. Die naam komt van de beide riviertjes, die ten noorden van Naumburg samen komen en vervolgens naar de Elbe stromen. Ze wisten hier de donkere jaren van twee wereldoorlogen en de DDR-tijd te overleven, en nu zijn de wijnen met Saale-Unstrut op het etiket weer de kwaliteitswijnen die het al eerder waren.
En dat ze daar best trots op zijn bewijst het Weinhotel Freylich Zahn, waar we even stoppen om dat beroemde wijntje eens te proeven. Een hele muur wordt daar ingenomen door een soort ‘wijnautomaat’. We zien een heleboel verschillende flessen Saale-Unstrut in een enorme glazen vitrine, waarvan je er gewoon eentje uitzoekt op een soort digitaal dashboard.
Zet een glas onder de uitstroom-opening, plaats je bankpasje in de gleuf, kies uit drie volumes en druk op de knop. Et voilà! Of, in dit geval: ‘Da ist’s!’ Fransen gruwen van dit soort foefjes, maar het tekent het zelfbewustzijn van de huidige wijnmakers in de voormalige DDR.
Groene zone
Hoe maak je iemand van de jongere generatie nu duidelijk dat er nog niet zo lang geleden twee Duitslanden waren? Een dertiger van nu heeft wel eens over de Berlijnse muur gehoord, maar dat die muur niet alleen door de stad Berlijn liep weten steeds minder mensen. De grens met prikkeldraad en wachtposten tussen Oost- en West-Duitsland was in de Koude Oorlog liefst 1.390 kilometer lang.
Vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 tot de hereniging op 3 oktober 1990, liep die grenslijn dwars door het land, waarbij de deelstaten Mecklenburg, Saksen, Saksen-Anhalt, Brandenburg en Thüringen de oostelijke kant vormden. Sinds 1949 was daar langs de grens een brede zone waar geen levende ziel mocht komen. Op elke vluchtpoging naar het westen stond de doodstraf.
Na de hereniging van de beide Duitslanden bleef er zo een litteken in het landschap over, dat juist omdat het zo lang niet toegankelijk was ook een uniek natuurgebied bleek te zijn geworden. Biologen vonden er meer dan 1.200 dier- en plantensoorten die op de beschermde lijst staan. Alleen al in Saksen-Anhalt loopt langs de voormalige staatsgrens een ‘Groene Band’ van 343 kilometer. Beetje lugubere gedachte: nu fiets en wandel je onbekommerd door een prachtig natuurgebied waar eens de met prikkeldraad afgezette zone des doods was.
Meer Saksen-Anhalt
Bestel ACSI FreeLife 2-2022 en lees het uitgebreide artikel over het geheim van Oost-Duitsland.