Oude bouwwerken in piramidevorm vind je over de hele wereld. In Egypte, Latijns-Amerika, China en op de Canarische eilanden bijvoorbeeld. Stuk voor stuk mysterieuze, zelfs magische gebouwen met een vierkante basis en vier driehoekige zijden.
Duitsland telt 44 piramides
Wie goed kijkt vindt ze ook in Duitsland – een heleboel zelfs. We vonden ze op maar liefst 44 locaties. Eigenlijk is het aantal piramides zelfs nog groter. Op sommige plaatsen staan er namelijk een paar bij elkaar, zoals in Meggen in het Sauerland, in Gotha en bij Cottbus.
Daar zien we meerdere piramides hun imposante aura uitstralen. Ze maken Duitsland voor ons nog aantrekkelijker als populaire reisbestemming. Piramides zijn er ook van latere datum. Zoals de glazen piramide voor de ingang van het Louvre in Parijs. Ook in ons eigen land wordt en werd de piramide regelmatig gebruikt als bouwvorm.
De kenmerkende Noord-Hollandse stolpboerderijen zijn daar een mooi voorbeeld van. Natuurlijk verschilt de functie van de moderne piramides in Duitsland van plaats tot plaats. Die varieert van een restaurant in Hannover tot een fitness-studio in Wilhelmshaven en de Media Markt in Oldenburg. En in Fürth staat een hotel in piramidevorm.
Historische veldslag
Piramides herinneren ook aan gesneuvelde soldaten. Zoals in Bedburg-Hau en Bremerhaven, Pforzheim en Sögel. In Großbeeren is een piramide gewijd aan de historische veldslag die daar plaatsvond. In Berlijn is een piramide geïntegreerd in een hoog gebouw, in Crailsheim staat een geologische piramide die aandacht vraagt voor de diversiteit aan steensoorten, en met name hun karakteristieke fossielen in deze omgeving.
De Duitse piramides contrasteren vaak met hun directe omgeving. Het is een kwestie van smaak, maar het zet je wel aan tot nadenken. Kijk maar eens naar de nieuwe stadsbibliotheek in Ulm, die in de vorm van een grote glazen piramide naast het historische stadhuis de tijd doet vergeten.
Dat gebeurt ook in Karlsruhe. Daar markeert een piramide het graf van de stichter van de stad, graaf Karl-Wilhelm von Baden Durlach. Deze piramide rijst op naar de blauwe lucht vanaf het drukke marktplein, tussen allerlei eerbiedwaardige andere gebouwen.
De vloek van de farao
De betekenis van het woord piramide komt ook regelmatig terug in een bouwwerk. Die in het pretpark Belantis is daar een goed voorbeeld van. Daar maakt de piramide deel uit van de wildwaterbaan en verbeeldt de vloek van de farao. Het oud-Egyptische woord piramide betekent immers graf.
Gigantische gebouwen als de piramides van Gizeh werden oorspronkelijk om religieuze redenen daar neergezet. Ze dienden als laatste rustplaats voor de farao of een andere heerser. Een kopie (maar dan wel een veel kleinere) van de piramide van Cheops staat in Sehmatal. En in Schneverdingen op de Lüneburger Heide zien we een replica van de oude Egyptische piramide van Dashur, waarvan het origineel werd gebouwd in 2650 voor Christus.
Net als de originele piramides noden ook in Duitsland veel piramides tot stilte, die recht doet aan hun betekenis. Hoewel vlak bij de drukke A5 snelweg bij Baden-Baden, heerst daar binnen de stilte die hoort bij een Autobahn-kerk.
In de meeste gevallen doen piramides dienst als mausoleum. Voorbeelden te over: Bückeburg, Emmerthal, Gotha, Karlsruhe, Leipzig, Lüderbach, Machern en Rheinsberg. Op de Nieuwe Begraafplaats in Rostock fungeert een piramide als een monumentale tombe. Het is een columbarium voor een groot aantal urnen.
Branitzer Park
Het meest opvallend zijn in Duitsland echter de ‘land- en zeepiramides’ in het Branitzer Park bij Cottbus. Hermann Ludwig Heinrich Graaf von Pückler-Muskau (1785 – 1871), beter bekend als Prins Pückler, was de opdrachtgever. In april 1847 schreef hij over zijn plan om het enorme park aan te laten leggen.
In zijn brief stond: “Zeker is dat als ik erin slaag hier een esthetisch verantwoorde, betoverende natuur te realiseren, dit mijn meesterwerk zal zijn. Als het wordt uitgevoerd zal dat tevens mijn laatste zijn.” En inderdaad: deze beroemde vorst/tuinarchitect uit de 19e eeuw veranderde het kale zandgebied in een schitterend landschapspark in Engelse stijl.
Hij was bij het begin van het project overigens al zestig jaar oud. Met zijn zacht glooiende heuvelpartijen, elegant vormgegeven vijvers, romantische waterlopen en houtwallen wordt het Branitzer Park wel beschouwd als een hoogtepunt in de ontwikkeling van de landschapsarchitectuur. Het geldt als een tuinmonument van internationale allure.
Koninklijk graf
Op het terrein vinden we trouwens twee aarden piramides. Een herinnering aan Pückler’s reis naar de Oriënt van 1834 tot 1840. Anders dan in Egypte bouwde de prins zijn piramides niet van steen. Hij liet aarden wallen maken en ze beplanten. De grootste van de twee, de volledig met wijnranken begroeide Tumulus, is sinds 1871 de begraafplaats van prins Hermann Fürst von Pückler-Muskau.
Zijn vrouw en levensgezellin Lucie Fürstin Pückler (1776 – 1854) werd in 1884 naast hem op de heuvel herbegraven. Met recht een koninklijk graf, zoals de farao’s vroeger ook deden. In 2021 viert het park zijn 175-jarig bestaan. Met een kabelbaan komen bezoekers het dichtst bij de piramide met het graf. Aan het jubileum werd jarenlang gewerkt.
De parkhoveniers hebben de uit twaalf trappen opgebouwde piramide aan één zijde weer omgevormd naar de oorspronkelijke vorm. Als dit succesvol blijkt, zullen de andere zijden op dezelfde wijze worden gerestaureerd. In het Branitzer Park stralen de piramides hun magie uit, zoals dat ook in de oudheid de bedoeling was.
Dat geldt eigenlijk voor alle andere Duitse plaatsen waar bouwwerken in piramidevorm verrezen. Want zelfs in dit land kan niemand ontsnappen aan de fascinatie van de piramidevorm. De magie van een piramide is voor eeuwig.